7 inzichten om direct assertiever te worden (zonder harder te worden dan je bent)

Veel mensen denken dat assertief zijn betekent dat je harder moet praten, steviger moet staan of meer bewijsdrang moet ontwikkelen. Maar assertiviteit gaat niet over harder worden. Het gaat over helderder worden. Duidelijker. En vooral: eerlijk naar jezelf toe.

Misschien herken je het wel. Dat moment waarop iemand een vraag stelt waar je eigenlijk geen tijd voor hebt, maar je tóch “ja” zegt. Of dat je je mond houdt terwijl je voelt dat er een grens wordt overgegaan. Of dat je je uren na een gesprek afvraagt waarom je niet gewoon zei wat je vond.

Het zijn geen zwaktes. Het zijn patronen. En patronen kun je veranderen.

Assertiviteit is geen karaktertrek. Het is een vaardigheid — eentje die je kunt leren, oefenen en versterken. Of je nu onzeker bent, bescheiden, sociaal ingesteld of bang om egoïstisch over te komen. Iedereen kan assertiever worden, ook jij.

In deze uitgebreide gids neem ik je stap voor stap mee door alles wat jij wilt weten over assertiever worden. Niet theoretisch. Praktisch. Menselijk. En toepasbaar vanaf vandaag.

Wat betekent assertiviteit nu echt?

Assertiviteit draait om opkomen voor jezelf op een manier die zowel respectvol naar de ander is als kloppend voor jou. Het betekent dat jouw grenzen, waarden en belangen net zo belangrijk zijn als die van de mensen om je heen.

Stel je een situatie voor. Je collega maakt een “grapje” over je uiterlijk. Voor jou raakt dat direct aan een belangrijke waarde, bijvoorbeeld respect.

Als je geneigd bent om stil te vallen, weg te kijken of het te laten gebeuren, kan het voelen alsof je geen keuze hebt. Maar die keuze heb je wel — alleen is hij nog niet getraind.

Een assertief persoon zal hetzelfde moment gebruiken om rustig aan te geven dat de opmerking niet oké is. Zonder ruzie, zonder geschreeuw. Gewoon helder.

Assertiviteit kun je leren (ook als het nu nog verre van natuurlijk voelt)

Veel mensen denken dat assertieve mensen zo geboren worden. Dat ze altijd al sterk, duidelijk en zelfverzekerd waren. Maar dat is niet hoe het werkt.

Assertiviteit is geen aangeboren kwaliteit. Het is aangeleerd gedrag.

En net zoals je ooit moest leren lopen, praten, autorijden of je werk doen, kun je ook assertief leren communiceren.

De enige spelbreker is vaak een overtuiging zoals:

• “Ik kan dat toch niet.”

• “Straks vinden ze me lastig.”

• “Ik wil geen ruzie.”

• “Ik ben nu eenmaal iemand die alles opvangt.”

Gelukkig is dat precies het soort overtuiging dat je kunt doorbreken. Stap voor stap, met nieuwe ervaringen die je hersenen leren dat het anders kan.

Waarom we vaak níet assertief reageren

Er zijn drie veelvoorkomende redenen waarom mensen niet assertief reageren, terwijl ze wel voelen dat het nodig is:

1. Je verrassing is sneller dan je reactie.
Iemand stelt een vraag en voordat je het weet heb je al “ja” gezegd.

2. Je lichaam schiet in een oude automatische modus.
Je freeze-reactie neemt het over, of je schiet in pleasen.

3. Je denkt dat duidelijkheid gelijk staat aan conflict.
En dus hou je liever de vrede — ook ten koste van jezelf.

Assertiviteit is juist het tegenovergestelde van conflict: het voorkomt misverstanden en botsingen omdat jij aangeeft wat klopt voor jou.

De vier vormen van (niet-)assertief gedrag en waarom ze zo herkenbaar zijn

Agressieve assertiviteit

Dit lijkt op assertiviteit, maar het is een verkapte reactie vanuit angst of onzekerheid. Je komt wél voor jezelf op, maar zonder rekening te houden met de ander.

Je kunt denken aan:

• snauwen

• schelden

• harde opmerkingen

• de ander neerzetten om je eigen positie te versterken

Het voelt misschien krachtig, maar het creëert afstand. En daardoor krijg je uiteindelijk niet wat je nodig hebt.

Subassertief gedrag

Dit is waarschijnlijk de meest voorkomende vorm: het vermijden van conflict door over je grenzen te gaan.

Een klassiek voorbeeld:

Je zit vol. Je agenda is dichtgetimmerd. Je draait al overuren.
En dan vraagt Piet (met zijn bekende glimlach) of jij “even snel” nog iets kunt verwerken. Omdat jij er zo goed in bent.

Je voelt de weerstand. Maar tóch zeg je ja.
Gevolg: spanning, irritatie en het gevoel dat je jezelf weer bent voorbijgelopen.

Passief-agressieve assertiviteit

Hierbij voel je dat er iets niet klopt, maar geef je het niet direct aan. Je laat het merken via:

• zuchten

• cynische opmerkingen

• te laat komen

• ontwijkend gedrag

• subtiele steken terug

Jij voelt dat je iets aangeeft, maar voor de ander blijft het onduidelijk. Dat maakt het frustrerend voor beide kanten.

Negatief-assertief gedrag

Je zegt wel wat je vindt, maar op een manier die de relatie beschadigt.
Je bent duidelijk, maar te hard.
Je benoemt je grens, maar zonder verbinding.

Mensen ervaren je als negatief, terwijl jij het gevoel hebt eindelijk eerlijk te zijn.

De balans tussen eerlijkheid én verbinding is waar assertiviteit begint.

7 inzichten die je helpen direct assertiever te worden

Nu we weten waar gedrag vandaan komt, is het tijd voor praktische stappen die je meteen kunt toepassen.

1. Je houding is bepalender dan je woorden

Veel mensen focussen op wat ze moeten zeggen, maar vergeten wat hun lichaam vertelt.
Je kunt “nee” zeggen met een houding die “ja, loop gerust over me heen” uitstraalt.

Oefen daarom met:

• staan op schouderbreedte

• rustige ademhaling

• open schouders

• een stevige, vriendelijke blik

Ga voor de spiegel staan en zeg:
“Nee, dat past niet.”
En let eens op wat er gebeurt als je je houding verandert.

Dit is vaak een grote eye-opener.

2. Grenzen aangeven begint bij weten waar ze liggen

Veel mensen herkennen hun grens pas als hij al overschreden is.
Daarom helpt het enorm om vooraf helderheid te creëren.

Pak eens een notitieblok en schrijf op:

• Waar krijg ik energie van?

• Waar verlies ik energie door?

• Wat hoort bij mijn functie?

• Wat hoort er níet bij?

• Waarin wil ik groeien?

Zodra jij helder hebt wat klopt voor jou, wordt het veel makkelijker om het aan een ander uit te leggen.

3. Je mag altijd tijd nemen om te reageren

Een van de meest bevrijdende ontdekkingen voor veel mensen is dat assertiviteit niet betekent dat je direct moet reageren.

Zinnen zoals:

• “Ik kom er zo op terug.”

• “Ik wil daar even over nadenken.”

• “Ik check eerst even mijn planning.”

geven jou ruimte om te ademen, te voelen en te kiezen.

Assertiviteit ontstaat vanuit rust, niet vanuit haast.

4. Vragen stellen geeft je meer kracht dan verdedigen

Je hoeft jezelf niet te bewijzen.
Je hoeft niet harder te praten.
Je hoeft niet jezelf te verklaren.

Heldere vragen zijn vaak genoeg:

• “Wat verwacht je precies van mij?”

• “Hoe zie je dit passen binnen mijn werk?”

• “Wat heeft voor jou prioriteit?”

• “Wat is voor jou een realistische deadline?”

Je maakt de ander verantwoordelijk voor hun eigen verzoek.
En jij hoeft niets op te lossen wat niet van jou is.

5. Lichaamstaal maakt jouw ‘nee’ geloofwaardig

Zonder krachtige lichaamstaal gelooft een ander je simpelweg minder.

Oefening:

• Zeg “nee” terwijl je ingezakt staat.

• Zeg “nee” terwijl je rechtop staat, stabiel, rustig.

Je voelt direct het verschil.
Het gaat niet om harder worden, maar om steviger staan.

6. Feedback geven zonder verwijten

Veel mensen vermijden feedback omdat ze bang zijn voor conflict.
Maar assertieve feedback is geen aanval — het is helderheid creëren.

Formule:

• benoem het gedrag

• benoem het effect op jou

• benoem wat je nodig hebt

Bijvoorbeeld:
“Wanneer je onverwachts taken op mijn bureau legt, merk ik dat dat me onrust geeft. Ik heb het nodig dat je het eerst kort met me afstemt.”

Rustig, eerlijk, duidelijk.

7. Spreek vanuit jezelf, niet tegen de ander

De “jij doet altijd…”-zinnen zorgen bijna altijd voor defensie.

Gebruik liever de ik-vorm:

• “Ik merk dat dit me raakt.”

• “Ik heb het anders nodig.”

• “Ik kan dit er niet meer bij hebben.”

Daarmee ben je duidelijk, zonder verwijt.

Assertiviteit gaat vooral over rust, niet over harder worden

Assertiever worden betekent niet dat jij een andere persoon hoeft te worden.
Je hoeft niet extraverter te worden.
Je hoeft niet luidruchtiger te worden.
Je hoeft niet plotseling “stoer” te doen.

Assertiviteit gaat over:

• rust

• helderheid

• eerlijkheid

• bewust kiezen

• jezelf serieus nemen

Het is een zachte manier van kracht.

Wil je assertiever worden in de praktijk?

Je hoeft het niet alleen te doen.
Assertiviteit is iets dat je sneller leert wanneer je:

• begrijpt waarom je reageert zoals je reageert

• ontdekt welke overtuigingen je tegenhouden

• merkt dat je wél ruimte hebt om te kiezen

• nieuwe ervaringen opdoet die je zelfvertrouwen versterken

Dat is precies wat een NLP-training je geeft.

Wil je ervaren hoe dat werkt?

➡️ Je bent welkom op onze gratis informatieavond
➡️ Of sluit aan bij Meesterschap in Communicatie

We zorgen samen dat jij voortaan rustig, duidelijk en met zelfvertrouwen je grenzen aangeeft — zonder dat je harder wordt dan je bent.

Veelgestelde vragen over assertiever worden (F.A.Q.)

Vraag 1: Is assertiviteit aan te leren?
Ja. Assertiviteit is een vaardigheid die iedereen kan leren. Met de juiste inzichten, oefeningen en begeleiding kun je stap voor stap duidelijker en zelfverzekerder communiceren.

Vraag 2: Wat is het verschil tussen assertief en agressief gedrag?
Agressief gedrag houdt geen rekening met de gevoelens of grenzen van de ander. Assertief gedrag is duidelijk én respectvol. Je komt op voor jezelf zonder de relatie te schaden.

Vraag 3: Waarom vind ik het zo moeilijk om nee te zeggen?
Veel mensen zeggen automatisch “ja” uit angst voor afwijzing, conflict of teleurstelling. Door rust te nemen, je grenzen helder te krijgen en je houding te oefenen wordt nee zeggen eenvoudiger.

Vraag 4: Hoe word ik assertiever op het werk?
Door duidelijk te zijn over jouw takenpakket, vragen te stellen over prioriteiten en grenzen helder te benoemen. Kleine gedragsveranderingen geven vaak al groot effect.

Vraag 5: Helpt NLP bij assertiever worden?
Ja. NLP helpt je patronen, overtuigingen en automatische reacties te doorbreken. Daardoor kun je helderder communiceren en vanuit rust reageren, in plaats van vanuit stress.